ILLIMANI: Boliviako izpiak eta hizkiak Bolivia 2006
índice . <<< . 6 . >>>

Data
2006

Local
La Paz

 
Texto
O Raio:

A carta de condução dos doze pontos ainda não chegou à Bolívia. Mas sempre que andávamos de táxi tentávamos calcular quanto duraria a carta ao seu condutor. Não creio que ninguém tenha atingido um quilómetro. Houve quem não chegasse ao primeiro stop. Mas houve um que bateu o recorde, um jovem que arrancou antes de me dar tempo de fechar a porta: "Olá camaradas, a mim chamam-me o Raio".
Conduziu o seu primeiro taxi com quinze anos, e com vinte já havia apanhado gente em todas as esquinas das redondezas de La Paz. Quando passámos o terceiro semáforo, por pouco julguei-o daltónico. Quem passa o vermelho não tem outro remédio senão deter-se perante o verde. Verde uniforme.
"Mandar-me parar, nunca mandaram, mas sim encontraram-me parado". "E então?" "Então toca o artigo quinto. Dá-lhes cinco bolívares e escapa quanto antes". A polícia vive de multas, o salário não é suficiente para chegarem ao fim do mês. Se a necessidade aperta, o artigo cinco, converte-se em artigo dez. "Nunca te tiraram a carta?", começava a ter confiança. "Tirarem-me a carta? Como ma vão tirar, se não a tenho!".
Quando agitaram a bandeira preta e branca da meta, o Raio girou a cabeça para trás : "Chegámos camaradas, registem os vossos bolsos". "Que artigo nos calhou?". "O quinto". "Muito bem, aqui tens uma nota de dez. Fica com cinco bolívares para ti e, os outros cinco dá-os à polícia que te espera a cada esquina".


El Rayo:

Ez da boliviaraino iritsi hamabi puntuko karneta. Baina taxi bakoitzean igotzen ginenean hamabi puntuk hari zenbat iraungo ote zioten kalkulatzera jolasten ginen. Ez dut uste inork kilometroa osatu zuenik. Eta izan ziren lehenengo stopera ere iritsi ez zirenak. Baina marka guztiak hautsi zituena, gaztetxo bat, nik atea itxi baino lehen aireratu zena: "kaixo compañeros, niri El Rayo deitzen didate".
Hamabost urterekin hasi zen taxista lanetan, eta hogei urte betetzerako La Pazeko espaloi ertz guztietako hautsak harrotuak zituen. Hirugarren semaforoa pasa genuenean konbentzitzen hasia nintzen daltonikoa zela, baina, "ikusten duzue kiosko gorri hori? Txiki gorri hori... Hamasei urterekin jo eta barruraino sartu nintzen, kar-kar-kar... Hartu zuen galanta!". Ez zen daltonikoa, ez. Baina gorrian pasatzen denak berdean gelditu behar izaten du. Uniforme berdetan. "Gelditu, ez naute sekula gelditu, baina geldirik harrapatu bai". "Eta orduan?" "Orduan 5. artikulua. Eman bost boliviano eskura eta ospa azkar". Eskupekotatik bizi dira poliziak, soldata ez zaie otsail bukaera arte ere iristen. Eta behar handia dutenean 5. artikulua 10. artikulua bihurtzen da. "Karneta ez al dizute inoiz kendu?", konfiantza hartzen hasia nintzen. "Karneta kendu?! Nola kenduko didate, ez daukat eta!".
Helmuga-marran bandera zuri-beltza gora eta behera astindu zutenean, El Rayok, atzerantz jiratu zuen burua: "Iritsi gara lagunak, sartu eskuak patrikan". "Zein artikulu tokatzen da?". "Bosgarren artikulua". "Oso ondo, hartu hamarreko billetea. Bost boliviano gorde zuretzat, eta eman beste bostak hor ertzean zain daukazun poliziari".